Hipoplazja szkliwa to choroba, mająca wpływ na zdrowie jamy ustnej oraz jakość życia pacjentów. Jest to stan, w którym szkliwo zębów nie rozwija się prawidłowo, prowadząc do różnorodnych objawów i problemów zdrowotnych. Wpływa nie tylko na estetykę zębów, ale także na ich funkcję oraz zdolność do ochrony przed próchnicą i innymi schorzeniami. Dowiedz się jakie są przyczyny, objawy i sposoby leczenia hipoplazji szkliwa!
Najważniejsze informacje:
- Hipoplazja szkliwa - czym jest?
- Hipoplazja szkliwa u dzieci
- Hipoplazja szkliwa - przyczyny
- Jak wygląda hipoplazja szkliwa?
- Hipoplazja szkliwa - leczenie
- Higiena i dieta przy hipoplazji szkliwa
Hipoplazja szkliwa - czym jest?
Hipoplazja szkliwa jest defektem, charakteryzującym się niedorozwojem ilościowym szkliwa, najtwardszej tkanki ciała człowieka. Występuje najczęściej na zębach stałych, jednak może rozwijać się również na mleczakach. Zaburzenie może dotyczyć pojedynczych zębów, ich grupy, a nawet całego uzębienia. Objawia się zmniejszeniem grubości lub całkowitym brakiem szkliwa, co osłabia ochronę zębów przed czynnikami zewnętrznymi. Zęby stają się bardziej podatne na działanie bakterii, substancji chemicznych i temperatury, co zwiększa ryzyko próchnicy i nadwrażliwości. Hipoplazja szkliwa może również prowadzić do problemów estetycznych.
Zęby dotknięte hipoplazją szkliwa mogą wykazywać wrażliwość na bodźce oraz zwiększone ryzyko ścierania. Zaburzenie może mieć różne postacie, obejmując dołki, bruzdy, a nawet całkowity brak szkliwa, co skutkuje estetycznymi i funkcjonalnymi problemami. Regularne wizyty u stomatologa są zalecane dla wczesnego wykrywania i leczenia hipoplazji szkliwa, minimalizując potencjalne komplikacje.
Hipoplazja szkliwa u dzieci
Hipoplazja szkliwa u dzieci jest anomalią wynikającą z zaburzeń rozwojowych zębów. Przyczyną mogą być czynniki środowiskowe okołoprenatalne, chociaż w zdecydowanej większości niedorozwój szkliwa u dzieci dziedziczony jest genetycznie. Znane są sposoby dziedziczenia tej wady oraz zidentyfikowane geny odpowiedzialne za jej występowanie, jednak nie poznano dotychczas przyczyny jej rozwoju. U dzieci dotkniętych hipoplazją szkliwa obserwuje się często opóźnione wyrzynanie zębów oraz przerost dziąseł.
Proces formowania się szkliwa to złożony mechanizm, który zachodzi w trakcie rozwoju płodowego. W wyniku jego zakłóceń rozwinąć może się hipoplazja u dzieci, która widoczna będzie na zębach mlecznych. Najczęściej objawia się znacznym ścieńczeniem szkliwa, co skutkuje żółtobrunatnym zabarwieniem mleczaków, a także zmienionym kształtem koron zębowych. Mogą one posiadać również szorstką fakturę z licznymi dołkami i bruzdami.
Diagnoza i leczenie hipoplazji szkliwa powinny być prowadzone przez wykwalifikowanego stomatologa. Odpowiednie rozwiązania mają na celu utrzymanie zdrowia jamy ustnej dziecka i zapewnienie funkcji zębów, koniecznej do prawidłowego rozwoju. Badania wskazują, że 17-44% wcześniaków może cierpieć na hipoplazję szkliwa, co podkreśla znaczenie regularnych kontroli stomatologicznych, już od najmłodszych lat.
Sprawdź, co warto wiedzieć przed pierwszą wizytą z dzieckiem u dentysty!
Hipoplazja szkliwa - przyczyny
Hipoplazja szkliwa wynika z zakłóceń w procesie amelogenezy, czyli tworzenia szkliwa. Czynniki ją wywołujące mogą być lokalne, systemowe oraz genetyczne, wpływając na rozwój jednego lub wielu zębów.
Czynniki lokalne
W przypadku czynników miejscowych, urazy zęba mlecznego czy zapalenie tkanek okołowierzchołkowych, wynikające z próchnicy, mogą prowadzić do hipoplazji na zębach stałych.
Czynniki systemowe hipoplazji
Czynniki systemowe, dzielą się na prenatalne (przedporodowe), perinatalne (okołoporodowe) i postnatalne (poporodowe). Obejmują m.in.: niedotlenienie, niedożywienie, zatrucie ciążowe, choroby układu moczowego, niską masę urodzeniową, ciążę mnogą, urodzenie po terminie, infekcje wirusowe i bakteryjne, zaburzenia hormonalne, niedobory pokarmowe i witaminowe, niektóre leki oraz choroby tarczycy i schorzenia metaboliczne.
Czynniki genetyczne, czyli wrodzone predyspozycje
Wrodzone predyspozycje genetyczne mogą prowadzić do rozwoju nieprawidłowego kształtu zębów i struktury szkliwa, co z kolei zwiększa ryzyko wystąpienia tego defektu. Hipoplazja towarzyszy również niektórym chorobom genetycznym, takim jak pęcherzowe oddzielanie naskórka, stwardnienie guzowate czy zespół Downa. W sumie istnieje ponad 100 czynników systemowych i genetycznych, które mogą zakłócać proces tworzenia szkliwa.
Dodatkowo, wady zgryzu, choroby przyzębia, uboga dieta w witaminy i makroelementy oraz niektóre choroby układu pokarmowego mogą przyczyniać się do hipoplazji szkliwa. Dlatego też, profilaktyka obejmuje nie tylko higienę jamy ustnej, ale także zdrową dietę i eliminację czynników ryzyka.
Hipoplazja szkliwa a celiakia
Hipoplazja szkliwa często jest początkowym objawem celiakii, zaburzenia polegającego na nietolerancji glutenu. W przypadku osób z tą chorobą, niedorozwój twardych tkanek szkliwa dotyka zazwyczaj zębów stałych, szczególnie siekaczy i pierwszych trzonowców.
Przyczyny niedorozwoju szkliwa u pacjentów z celiakią mogą być złożone. Między innymi, mogą to być hipokalcemia (zbyt małe stężenie wapnia we krwi), hipoproteinemia (zmniejszone stężenie białek w surowicy krwi) oraz niedobory witamin A, E i D3 w okresie wczesnej mineralizacji zębów, czyli okołoporodowym i w pierwszym roku życia dziecka.
Jak wygląda hipoplazja szkliwa?
Hipoplazja szkliwa przyjmuje różne formy, z których każda charakteryzuje się specyficznymi objawami:
- Hipoplazja plamkowata – pojedyncze, białe lub brunatne plamki na powierzchni zęba.
- Hipoplazja punkcikowata (dołkowata) - punkciki ułożone w jednej lub kilku liniach, przypominające plaster miodu.
- Hipoplazja rowkowata - bruzdy na powierzchni korony zęba, sięgające głębszej warstwy, zwanej zębiną. Może prowadzić do deformacji korony i zmian w strukturze zęba.
- Hipoplazja sierpowata - pofałdowane brzegi sieczne, co oznacza zaawansowane zmiany w strukturze zęba.
- Aplazja szkliwa - całkowity brak szkliwa na zębach, może prowadzić do deformacji korony i zaburzeń w strukturze zęba.
Hipoplazja szkliwa objawia się zmniejszeniem grubości albo brakami w szkliwie. Zmiany obejmują plamki o różnym zabarwieniu, nierówną powierzchnię zębów, bruzdy, fałdy i zagłębienia. Kształt zębów może ulec zniekształceniu, stając się cylindryczny lub stożkowaty. Zęby są podatne na próchnicę. Wykazują zwiększoną wrażliwość, a w ciężkich przypadkach mogą wystąpić problemy z żuciem i gryzieniem.
Objawy hipoplazji szkliwa są różnorodne i zależą od stopnia nasilenia problemu, a ich identyfikacja może być kluczowa dla wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Hipoplazja szkliwa - leczenie
Leczenie hipoplazji szkliwa zależy od stopnia zaawansowania schorzenia i specyfiki defektów. Istnieje kilka metod, które mogą być stosowane w przypadku hipoplazji szkliwa:
Wypełnienia stomatologiczne
W przypadku łagodnych ubytków szkliwa, można użyć wypełnień kompozytowych do odbudowy i ochrony zęba.
Fluoryzacja
Fluoryzacja zębów polega na stosowaniu preparatów zawierających fluor, które wzmacniają szkliwo i zmniejszają ryzyko powstawania próchnicy. Jest to szczególnie istotne w przypadku osłabionego szkliwa.
Lakowanie zębów
Lakowanie zębów to proces, w którym na powierzchnię żującą zębów trzonowych nanosi się specjalny lakier ochronny. Zapobiega to gromadzeniu się bakterii i resztek pokarmowych w zagłębieniach i bruzdach zębów, co jest ważne przy osłabionym szkliwie.
Wybielanie zębów
Poprzez wybielanie w gabinecie stomatologicznym można skutecznie pozbyć się plamek na szkliwie, poprawiając estetykę uzębienia.
Licówki i korony zębowe
Dla zębów, które zostały poważnie uszkodzone przez hipoplazję, ostatecznym rozwiązaniem mogą być licówki lub korony zębowe stosowane do odbudowy i ochrony zęba.
Leczenie ortodontyczne
W przypadku skrajnych wad zgryzu, konieczne może okazać się również leczenie ortodontyczne. Zapewni to prawidłowe ułożenie zębów i minimalizacje komplikacji związanych z hipoplazją szkliwa.
Lekarz stomatolog dobiera odpowiedni sposób leczenia, uwzględniając indywidualne potrzeby pacjenta i stopień zaawansowania choroby. Regularna kontrola dentystyczna jest kluczowa dla monitorowania postępu leczenia i zapobiegania powikłaniom.
Higiena i dieta przy hipoplazji szkliwa
W przypadku hipoplazji szkliwa, utrzymanie właściwej higieny jamy ustnej jest kluczowe. Zęby z niedorozwojem szkliwa są bardziej podatne na rozwój próchnicy z powodu braku naturalnej bariery ochronnej. Ważne jest regularne mycie zębów co najmniej dwa razy dziennie za pomocą miękkiej szczoteczki i pasty z fluorem. Powyżej 6. roku życia, zaleca się wprowadzenie płukanek bezalkoholowych z fluorem. Pomocny może być profesjonalny instruktaż higieny jamy ustnej w gabinecie dentystycznym wraz z doborem odpowiednich akcesoriów.
Produkty powiązane
Dodatkowo, istotne jest ograniczenie spożycia cukru i unikanie napojów o potencjale erozyjnym, takich jak soki czy napoje gazowane. Skupienie się na odpowiedniej diecie, zawierającej produkty pobudzające produkcję śliny oraz pełnoziarniste kasze, makarony i pieczywo, również wspiera utrzymanie zdrowych zębów. Wszystkie te środki pomagają w minimalizacji ryzyka powstawania próchnicy i utrzymaniu zdrowego uśmiechu.
Bibliografia:
- Szpringer-Nodziak M., Wochna-Sobańska M., Stomatologia Wieku Rozwojowego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
- Postek-Stefańska L, Kalacińska J, Wacławczyk A, Kupczyński P: Stan zdrowia jamy ustnej u pacjentów z celiakia. Dent Med Probl 2009
- https://hurstpediatricdentistry.com/2021/03/19/what-is-enamel-hypoplasia/
- https://www.webmd.com/oral-health/what-are-hypoplastic-teeth
- https://www.sciencedirect.com/topics/pharmacology-toxicology-and-pharmaceutical-science/enamel-hypoplasia
