Leukoplakia to stan, w którym na błonie śluzowej jamy ustnej pojawiają się białe, nieścieralne plamy lub naloty. Jest to zmiana potencjalnie przednowotworowa, co oznacza, że w niektórych przypadkach może przekształcić się ona w nowotwór złośliwy, choć nie zawsze tak się dzieje. Jakie są przyczyny leukoplakii i jak ją leczyć? Wyjaśniamy w artykule.
Co trzeba wiedzieć o leukoplakii?
- Czym jest leukoplakia?
- Objawy leukoplakii
- Rodzaje leukoplakii
- Przyczyny leukoplakii
- Diagnostyka i leczenie leukoplakii
- Zapobieganie leukoplakii – higiena jamy ustnej
Czym jest leukoplakia?
Leukoplakia to zjawisko, którego nazwa składa się z terminów leukos (biały) i plakos (plama), dosłownie oznacza więc białą plamę, co trafnie opisuje charakterystyczne cechy schorzenia. Termin ten został po raz pierwszy użyty w XIX wieku. Od tego czasu leukoplakią określa się specyficzne zmiany błony śluzowej, które nie dają się usunąć jak zwykły nalot i nie mają innej oczywistej przyczyny, np. grzybiczej czy zapalnej.
Leukoplakia oznacza patologiczne rogowacenie, które jest najczęściej usytuowana na brzegach i brzusznej powierzchni języka, błonie śluzowej policzków i warg, dnie jamy ustnej i kącikach ust. Takie zmiany niosą poważne ryzyko rozwoju nowotworu lub nieprawidłowego ukształtowania komórek. Leukoplakia może pojawić się także na powierzchni gardła i krtani. Najczęściej leukoplakia dotyka mężczyzn w wieku 60-69 lat, ale przypadki zachorowań są spotykane u osób obu płci i w każdym wieku.
Objawy leukoplakii
Objawem leukoplakii w początkowej fazie początkowo są białe lub szare smugi. Z czasem stają się jaśniejsze i wyraźnej odróżniają się od naturalnego koloru błon śluzowych jamy ustnej. Plamy mogą przybierać pogrubioną strukturę mozaiki lub sieci. Choć twarde i szorstkie - obszary dotknięte leukoplakią nie bolą.
Leukoplakia cętkowana objawia się w postaci jednocześnie występujących białych i czerwonych plam. Jest to niebezpieczna odmiana choroby, którą lekarze określają jako przedinwazyjny (nienaciekający) rak jamy ustnej.
Wymienione objawy leukoplakii są z reguły rozpoznawane przez stomatologów podczas rutynowych kontroli czy zabiegów. To jeden z argumentów, dla których warto regularnie odwiedzać gabinet dentystyczny, nawet gdy uważamy, że nic niepokojącego się nie dzieje. Niektóre problemy mogą długi czas pozostawać bezobjawowe.
Produkty powiązane
Rodzaje leukoplakii
Omawiane zmiany w jamie ustnej są dzielone na:
- leukoplakię homogenną – gdy rogowacenie występuje na policzkach;
- leukoplakię niehomogenną – gdy problem dotyczy dna jamy ustnej, podniebienia, krawędzi języka i warg.
Ten typ o wiele częściej przekształca się w złośliwe zmiany rakowe.
Leukoplakia może na pierwszy rzut oka być mylona z pleśniawką – ze względu na biały kolor. Ale można bardzo łatwo zweryfikować różnicę. Infekcja wywołana przez grzyby objawia się nalotem na błonach śluzowych, przypominającym grudki kefiru i można je usunąć przy pomocy łyżeczki, czyścika do języka lub innego przedmiotu.
Leukoplakia włochata to odmiana schorzenia występująca u osób zakażonych wirusem HIV i ma związek z nadkażeniem wirusem Epsteina-Barr. Zmiany są z reguły obecne na języku i wyrostku zębodołowym pozbawionym zęba.
Przyczyny leukoplakii
Dokładna przyczyna leukoplakii nie zawsze jest znana. Wpływ na powstanie zmian może mieć wiele czynników, a jako główny powód należy wskazać:
- zaniedbania w higienie jamy ustnej
- urazy
- uszkodzenia błon śluzowych (w tym także chemiczne)
- palenie i żucie tytoniu
- spożywanie alkoholu
- choroby układu immunologicznego
- brak witamin i minerałów
- infekcje grzybicze jamy ustnej
- zakażenie wirusem HPV
Podrażnienia błon śluzowych jamy ustnej mogą być spowodowane przez długotrwały kontakt z uzupełnieniem amalgamatowym lub innymi wypełnieniami stomatologicznymi. Drobne urazy może wywołać źle dopasowana proteza i nawykowe gryzienie policzków.
Nieco inne objawy daje leukoplakia zlokalizowana na języku. W tym przypadku zmiany widoczne są na krawędziach i u dołu języka, co może wywoływać suchość w ustach, podrażnienie i dyskomfort. Pacjenci dotknięci tym rodzajem schorzenia doświadczają kłopotów z przełykaniem, nieświeżym oddechem i posmakiem w jamie ustnej. Gdy objawom leukoplakii towarzyszy drętwienie języka, mogą pojawić się trudności z mówieniem.
Specjaliści wskazują także na ryzyko, jakie stwarza piercing na języku, czyli kolczyk, który w sposób ustawiczny drażni błony śluzowe i sprzyja namnażaniu się drobnoustrojów.
Produkty powiązane
Diagnostyka i leczenie leukoplakii
Rozpoznanie leukoplakii opiera się na badaniu klinicznym, a w razie wątpliwości wykonuje się biopsję, aby wykluczyć lub potwierdzić zmiany nowotworowe. Leczenie leukoplakii polega w pierwszej kolejności na eliminacji czynników drażniących (rzucenie palenia, unikanie alkoholu, korekta protez i usunięcie innych czynników potencjalnie drażniących). W leczeniu leukoplakii stosuje się środki przeciwgrzybicze i wzmacniające układ odpornościowy.
Chirurgiczne leczenie leukoplakii polega na usunięciu zmian wraz niewielkim marginesem obszaru niezmienionego chorobowo. W zależności od zaawansowania i rozległości, wykonuje się:
- krioterapię
- zabieg laserem
- terapia fotodynamiczne
- chirurgiczne wycięcie zmian
Usunięte tkanki są poddawane badaniom histopatologicznym.
Leczenie leukoplakii włochatej opiera się na preparatach przeciwwirusowych.
Zapobieganie leukoplakii – higiena jamy ustnej
W zapobieganiu nawrotom leukoplakii ważną rolę odgrywają prawidłowe nawyki i systematyczna pielęgnacja jamy ustnej. Jak poprawić codzienną higienę? Oto wskazówki:
- Używaj szczoteczki sonicznej
Nowoczesne urządzenia do mycia zębów skuteczniej usuwają płytkę bakteryjną w porównaniu do szczoteczek manualnych.
Produkty powiązane
- Nie zapominaj o czyszczeniu przestrzeni międzyzębowych
Kluczowe znaczenie dla ochrony zębów przed próchnicą, mają miejsca trudnodostępne. Dlatego koniecznie używaj każdego dnia nić dentystyczną. Świetnie sprawdzają się także szczoteczki międzyzębowe dostępne w różny rozmiarach.
- Stosuj płyn do płukania jamy ustnej
Szeroki wybór preparatów do płukania jamy ustnej pozwoli Ci znaleźć produkt odpowiedni dla Twoich potrzeb. Płukanie ust zapobiega stanom zapalnych dziąseł i zapewnia świeży oddech.
>> Sprawdź ranking antybakteryjnych płynów do płukania jamy ustnej
- Zrezygnuj z tytoniu i alkoholu
Zarówno papierosy, jak i alkohol, zwiększają ryzyko nowotworów i wielu innych schorzeń. Odstawienie tych używek wpłynie korzystnie na nie tylko na stan jamy ustnej, ale i zdrowie ogólne.
- Dbaj o zdrową dietę
W zapobieganiu leukoplakii pomoże Ci zdrowa i zróżnicowana dieta. Mikroelementy zawarte świeżych warzywach i owocach to najlepsze źródło i przeciwutleniaczy, które chronią przed nowotworami. Ograniczenie cukru zmniejsza ryzyko próchnicy i chorób przyzębia.
- Regularnie odwiedzaj dentystę
Dbałość o stan jamy ustnej to także systematyczne kontrole w gabinecie stomatologicznym. Jak często odwiedzać dentystę? Najlepiej co sześć miesięcy. Wczesne wykrycie stanów zapalnych lub innych nieprawidłowości pozwoli szybko podjąć odpowiednie leczenie.
Produkty powiązane
Biliografia:
- A. Chaturvedi, N. Udaltsova, E. Engels, J. Katzel, E. Yanik, H. Katki, M. Lingen, M. Silverberg, Oral Leukoplakia and Risk of Progression to Oral Cancer: A Population-Based Cohort Study [w:] Journal of the National Cancer Institute 2020 Oct 1;112(10) (dostęp: 31.03.2025).
- K. Ishida, S. Ito, N. Wada, H. Deguchi, T. Hata, M. Hosoda, T. Nohno, Nuclear localization of beta-catenin involved in precancerous change in oral leukoplakia [w:] Molecular cancer 2007 Oct 9:6:61 (dostęp: 31.03.2025).
- M. T. Nieminen, M. Salaspuro, Local Acetaldehyde—An Essential Role in Alcohol-Related Upper Gastrointestinal Tract Carcinogenesis [w:] Cancers (Basel) 2018 Jan 5;10(1) (dostęp: 31.03.2025).
- A. Walter, A. Starzyńska, Diagnostyka stanów przedrakowych błony śluzowej jamy ustnej [w:] Forum Medycyny Rodzinnej 2016; 10(1): 19-24 (dostęp: 31.03.2025).
