Torbiel zęba to poważny problem stomatologiczny, który może rozwijać się przez długi czas bez wyraźnych objawów. Nieleczona może prowadzić do powikłań, takich jak infekcje, zniszczenie kości szczęki czy nawet utrata zęba. W tym artykule wyjaśnimy czym dokładnie jest torbiel zęba, jakie są jej przyczyny, objawy oraz metody leczenia.
Informacje, które znajdziesz w artykule:
- Co to jest torbiel zęba?
- Przyczyny powstawania torbieli
- Torbiel w zębie – jak się objawia?
- Rodzaje torbieli zębów
- Diagnostyka torbieli zębów
- Torbiel w zębie – jak leczyć?
- Czy torbiel zęba to nowotwór?
- Zalecenia po leczeniu torbieli zęba
- Czy można zapobiec torbieli zęba?
Co to jest torbiel zęba?
Torbiel zęba to zamknięta jama wypełniona płynem lub półpłynną treścią, która rozwija się w obrębie kości szczęki lub żuchwy. Najczęściej powstaje wokół wierzchołka korzenia martwego lub zakażonego zęba. Zjawisko to może mieć różne podłoże, w tym infekcyjne, rozwojowe lub pourazowe.
Przyczyny powstawania torbieli
Głównymi czynnikami prowadzącymi do powstawania torbieli zęba są:
- przewlekłe infekcje – wynikające z nieleczonej próchnicy lub powikłań po leczeniu kanałowym;
- martwica miazgi – gdy ząb obumiera, organizm może wytworzyć torbiel jako reakcję obronną;
- zatrzymane zęby – najczęściej ósemki, które nie wyrżnęły się w pełni, mogą prowadzić do powstania torbieli;
- uszkodzenia mechaniczne – wynikające z urazów struktury zęba;
- infekcje zatok szczękowych.
Torbiel w zębie – jak się objawia?
Torbiel w zębie może rozwijać się bezobjawowo przez długi czas, ale w zaawansowanym stadium mogą pojawić się:
- opuchlizna w okolicy chorego zęba,
- wrażenie ucisku w miejscu zmiany,
- zwiększona wrażliwość na zimno i ciepło,
- ból (zwłaszcza przy nacisku lub gryzieniu),
- przemieszczenie lub rozchwianie zębów,
- przetoka,
- zniekształcenie kości szczęki lub żuchwy,
- zaburzenia czucia,
- zmiana koloru dziąsła,
- uwypuklenia, pęcherzyki na dziąśle,
- ropień,
- podwyższona temperatura ciała,
- pogorszenie samopoczucia.
Produkty powiązane
Rodzaje torbieli zębów
Torbiele zębowe mogą mieć różny charakter. Specjaliści dzielą zmiany na:
- torbiele okołowierzchołkowe (korzeniowe) – najbardziej rozpowszechniony typ, który jest wynikiem przewlekłego stanu zapalnego tkanek okołowierzchołkowych. Pierwotną przyczyną jest najczęściej zapalenie miazgi. Ten rodzaj torbieli zębowych w większości przypadków rozwija się w szczęce, w okolicach przednich zębów;
- torbiele zawiązkowe – występujące w sąsiedztwie korony zęba zatrzymanego. Przyczyną jest zbieranie się wydzieliny w warstwie między szkliwem a woreczkiem zębowym. Może to mieć związek z takimi chorobami wrodzonymi, jak zespół Gorlina i dysplazja obojczykowo-czaszkowa;
- torbiele przyzębne – wynikające z chorób przyzębia, gdy przewlekłe stany zapalne obejmują tkanki otaczające ząb;
- torbiele dziąsłowe – z reguły powstające u małych dzieci, pojawiają się w postaci niewielkich guzków. Mają tendencję do samoistnego zanikania;
- torbiele pęcherzykowe – powstające wokół zawiązek zębów (najczęściej dotyczą mleczaków);
- torbiele rogowaciejące – rozwijające się w okolicy kości szczęki lub żuchwy;
- torbiele z wynaczynienia śluzu – nazywane też mucocelami, powstają w tkankach miękkich po uszkodzeniu gruczołu śluzowego;
- torbiele zastoinowe – będące wynikiem zablokowania drożności przewodów ślinowych. W tkankach miękkich gromadzą się wydzieliny gruczołów ślinowych.
Diagnostyka torbieli zębów
Torbiele zębów we wczesnym etapie rozwoju często wykrywa się przypadkowo podczas prześwietlenia RTG lub tomografii komputerowej wykonywanej z innego powodu. W celu potwierdzenia diagnozy dentysta może zlecić dodatkowe badania obrazowe.
Torbiel w zębie – jak leczyć?
Leczenie torbieli w zębie zależy od wielkości zmiany i jej położenia. Główne metody to:
- leczenie kanałowe (endodontyczne) – jeśli torbiel jest niewielka i związana z martwym zębem, może zostać usunięta podczas leczenia kanałowego;
- chirurgiczne usunięcie torbieli zęba – stosowane w przypadku większych zmian. Zabieg polega na nacięciu dziąsła, usunięciu torbieli i oczyszczeniu okolicznych tkanek;
- marsupializacja – metoda stosowana w przypadku bardzo dużych torbieli. Polega na stopniowej redukcji zmiany poprzez jej częściowe otwarcie i drenaż;
- ekstrakcja zęba i wyłuszczenie torbieli – stosowane w sytuacji, gdy rozległość zmiany lub jej umiejscowienie uniemożliwiają wykorzystanie innej metody. To najczęstsza procedura w przypadku torbieli zawiązkowych zatrzymanego zęba. Torbiele występujące w obrębie miękkich tkanek są usuwane w zabiegu chirurgicznym.
Duże torbiele zębowe mogą wymagać podziału procesu leczenia na etapy. Niekiedy po usunięciu zmian konieczne jest uzupełnienie ubytków kości poprzez rekonstrukcję materiałem kościozastępczym (porównaj to z podniesieniem dna zatoki szczękowej).
Przy leczeniu torbieli zębów konieczne może okazać się przyjmowanie antybiotyków – zawsze należy postępować zgodnie z zaleceniem lekarza.
Produkty powiązane
Czy torbiel zęba to nowotwór?
Rozpoznanie niespodziewanych zmian często wywołuje u pacjentów lęk o poważniejsze komplikacje, dlatego pytają - czy torbiel zęba to nowotwór? Obawa ta wynika też z tego, że usunięta torbiel jest poddawana badaniu histopatologicznemu.
Torbiel zęba nie jest nowotworem, ale niektóre zmiany (np. torbiele rogowaciejące i endogenne) niosą ryzyko powstania zmian o charakterze nowotworowym. Zjawiskiem niebezpiecznym jest metaplazja nowotworowa będąca wynikiem długotrwałego procesu zapalnego. W przypadku jamy ustnej możemy mieć do czynienia z nowotworami takimi jak:
- szkliwiak
- śluzak
- zębiak
Zalecenia po leczeniu torbieli zęba
Po usunięciu torbieli zęba należy unikać wysiłku fizycznego przez kilka dni. W łagodzeniu objawów po zabiegu skuteczne są chłodne okłady na policzek oraz odpoczynek w pozycji leżącej, z głową uniesioną nieco wyżej niż reszta ciała. Przez kilka dni należy spożywać wyłącznie chłodne produkty.
Rekonwalescencja po leczeniu torbieli zęba wymaga rezygnacji z pokarmów twardych i chrupiących. Wskazane są produkty półpłynne i miękkie przez ok. dwa tygodnie, by nie wywoływać podrażnień.
W zależności od stopnia inwazyjności zabiegu – mogą być założone szwy, które ściąga się z reguły po tygodniu. Należy zawsze stosować się do wskazówek lekarza. Skonsultuj po jakim czasie możesz używać antyseptyczny płyn do płukania jamy ustnej.
Po usunięciu torbieli zęba bardzo ważna odpowiednia higiena jamy ustnej. Do mycia zębów najlepiej sprawdzi się szczoteczka typu soft – o bardzo miękkim włosiu.
Produkty powiązane
Czy można zapobiec torbieli zęba?
Najlepszym sposobem zapobiegania torbielom zębowym jest regularna higiena jamy ustnej i wizyty kontrolne u dentysty. Ważne jest szybkie leczenie próchnicy i stanów zapalnych, aby zapobiec infekcjom prowadzącym do powstawania torbieli zębów.
Szczoteczki soniczne są zalecane przez dentystów jako najskuteczniejsza metoda codziennego usuwania płytki nazębnej.
Produkty powiązane
W zmniejszeniu ryzyka powstawania torbieli pomogą też dobre nawyki, systematyczność oraz wysokiej jakości preparaty. Pasta do zębów z fluorem oraz nici dentystyczne to absolutne minimum by utrzymać czystość zębów na odpowiednim poziomie. Codzienne stosowanie płynu do płukania jamy ustnej znacznie redukuje ilość bakterii i stanowi przedłużenie ochrony przeciwpróchniczej. W dokładnym oczyszczaniu przestrzeni międzyzębowych pomoże Ci także irygator.
Aby uniknąć torbieli zęba i innych problemów jamy ustnej należy dbać o zdrowy styl życia. Alkohol i papierosy zwiększają ryzyko stanów zapalnych i zaburzają procesy regeneracji. Dla utrzymania zdrowych i mocnych zębów bardzo ważna jest też zrównoważona dieta, w której znajdują się źródła witamin i minerałów.
Produkty powiązane
Bibliografia:
- M. Motamedi, K. Talesh, Management of extensive dentigerous cysts [w:] British Dental Journal 198/2005 (dostęp: 7.03.2025).
- L. Wang, H. Olmo, Odontogenic Cysts [w:] National Library of Medicine September 26, 2022 (dostęp: 7.03.2025).
- A. B. Rajendra Santosh, Odontogenic Cysts [w:] Dental Clinics of North America 2020 Jan;64(1) (dostęp: 7.03.2025).
- K. F. Summersgill, Pediatric Oral Pathology: Odontogenic Cysts {w:] Pediatric and Developmental pathology 2023 Nov-Dec;26(6) (dostęp: 7.03.2025).
