Wciąż istnieje przekonanie, że próchnica u dziecka nie jest niczym poważnym, ponieważ zęby mleczne i tak wypadną – nic bardziej mylnego! Zaniedbania w higienie jamy ustnej u najmłodszych mogą wiązać się z groźnymi chorobami, dlatego tak ważne jest jej zapobieganie oraz leczenie. Tutaj dowiesz się wszystkiego o zjawisku, którym jest próchnica u dziecka – od kiedy stanowi zagrożenie, jak jej zapobiegać i jak ją leczyć. Poznasz również najważniejsze wskazówki odnośnie profilaktyki próchnicy u dzieci w wieku przedszkolnym.
To warto wiedzieć o próchnicy u dziecka:
- Skąd się bierze próchnica u dzieci? Przyczyny schorzenia
- Próchnica u dziecka – od kiedy istnieje ryzyko, że się pojawi?
- Próchnica u dzieci – objawy
- Próchnica u dziecka – jak leczyć?
- Próchnica u dzieci – jak zapobiegać?
Skąd się bierze próchnica u dzieci? Przyczyny schorzenia
Próchnica to jeden z najczęstszych problemów stomatologicznych, który dotyczy zarówno dorosłych, jak i dzieci. Choroba ta jest spowodowana głównie przez brak dostatecznej higieny jamy ustnej oraz dietę bogatą w cukry proste. Po każdym posiłku na zębach odkładają się śladowe ilości pokarmu – szczególnie w ich bruzdach, przy linii dziąseł i we wszystkich innych trudno dostępnych zakamarkach.
Tam resztki jedzenia stanowią pokarm dla bakterii, które żywią się głównie cukrami obecnymi zwłaszcza w wysoko przetworzonym jedzeniu. Gdy nie są one na bieżąco usuwane przy pomocy szczoteczki i pasty do zębów, jama ustna staje się idealnym środowiskiem do rozwoju mikroorganizmów. Wówczas kontynuują one swoją ucztę na cukrach prostych, a produktem ich przemiany materii jest kwas mlekowy – to właśnie on prowadzi do osłabienia szkliwa i powstawania ubytków w zębach.
Próchnica na mleczakach u dziecka jest częstym problemem – głównie dlatego, że jego zęby są słabsze i o wiele bardziej podatne na demineralizację, niż zęby stałe. Najmłodsi są najbardziej narażeni na rozwój próchnicy również ze względu na swój apetyt na słodycze, jak i fakt, że higiena jamy ustnej nie została wdrożona do ich codziennej rutyny.
Próchnica u dziecka – od kiedy istnieje ryzyko, że się pojawi?
Próchnica grozi dzieciom już od momentu wyrżnięcia się pierwszych mleczaków, czyli zazwyczaj około pierwszego roku życia. Nierzadkim zjawiskiem jest próchnica butelkowa u 8-miesięcznego dziecka – pojawia się ona zwłaszcza u maluchów, które regularnie zasypiają z butelką lub zaczynają korzystać z kubków-niekapków, a tym samym stale dostarczają bakteriom bogate w węglowodany pożywienie. Zobacz, kiedy zęby wychodzą pierwsze u niemowlaka.
Co ciekawe, próchnica u dziecka karmionego piersią prawie nie występuje – jest tak, ponieważ mleko matki jest bogate w wapno i fosfor, które osadzają się na mleczakach dziecka i wspierają ich remineralizację. Dodatkowo właściwości antybakteryjne chronią jamę ustną dziecka przed rozwojem nadmiernej ilości bakterii próchnicotwórczych.
Próchnica u dzieci w wieku przedszkolnym jest niezwykle powszechnym problemem. Właśnie dlatego tak ważne jest, aby wdrożyć odpowiednie nawyki odnośnie higieny jamy ustnej jeszcze zanim pojawią się pierwsze mleczaki. U nas znajdziesz 8 najważniejszych wskazówek odnośnie tego, jak zachęcić dziecko do mycia zębów.
Próchnica u dzieci – objawy
Jak rozpoznać próchnicę u dziecka? Nie zawsze jest ona łatwa do zauważenia, dlatego zapoznaj się z jej głównymi objawami, aby umożliwić sobie jej wystarczająco wczesne wykrycie:
-
Białe przebarwienia na zębach – to, jak wygląda próchnica u dzieci, nie zawsze jest zgodne z wyobrażeniami rodziców. W początkowym stadium przybiera ona bowiem formę jasnej, matowej plamy na zębie. Taka zmiana pokazuje, że w danym miejscu już rozpoczęły się procesy demineralizacji szkliwa.
-
Ciemne plamy na zębach – jeśli złe nawyki odnośnie diety i higieny jamy ustnej dziecka nie zmienią się wystarczająco wcześnie – próchnica będzie postępować, a białe przebarwienia z czasem zamienią się w czarne ubytki. To najbardziej oczywisty objaw próchnicy, jednak często zmiany znajdują się w trudno zauważalnych miejscach, np. za siekaczami.
-
Ból zębów – dziecko może skarżyć się na ból lub nawet odmawiać jedzenia.
-
Złe samopoczucie u dziecka – ból zębów może wiązać się z pogorszonym samopoczuciem i apatią.
-
Niepokój u niemowlaków – maluch, który jeszcze nie nauczył się mówić, może być wyjątkowo niespokojny i płakać o wiele więcej, niż zazwyczaj.
-
Nieprzyjemny zapach z jamy ustnej dziecka – w tym artykule podpowiadamy, jak leczyć nieświeży oddech.
Postępująca próchnica jest przyczyną powstania ropnia zęba - dolegliwości bolesnej i niebezpiecznej dla zdrowia.
Próchnica u dziecka – jak leczyć?
Leczenie próchnicy u dziecka to konieczność – bagatelizowanie tej choroby może skutkować nie tylko ogromnym bólem doświadczanym przez pociechę, ale i poważnymi problemami z jego uzębieniem w późniejszym życiu. Zaawansowana próchnica skutkuje w groźnym stanie zapalnym w jamie ustnej, a czynnik chorobotwórczy może przenieść się do innych części organizmu – również do mózgu.
Próchnica u dziecka w dalszym etapie rozwoju wymaga ekstrakcji zęba mlecznego – to zaś prowadzi do migracji innych zębów w kierunku ubytku. Przez to zmienia się również ułożenie zębów stałych – stają się stłoczone i nieprawidłowo ułożone. To z kolei prowadzi do konieczności kosztownego leczenia ortodontycznego w dalszym życiu dziecka. Warto wiedzieć, że leczenie kanałowe u dziecka jest jak najbardziej możliwe.
Próchnica na mleczakach u dziecka wymaga konsultacji z pedodontą – zobacz, kim jest i czym zajmuje się ten lekarz. Stomatolog dziecięcy dokładnie zbada jamę ustną malucha, oceni zasięg ubytków zębowych i podejmie decyzję odnośnie najlepszego toku leczenia. Próchnica początkowa u dzieci nie wymaga inwazyjnych metod leczenia – remineralizację zębów umożliwi wdrożenie odpowiedniej higieny jamy ustnej oraz wdrożenie zdrowszej diety.
W innych przypadkach konieczne jest oczyszczenie zęba mlecznego z uszkodzonych przez bakterie części szkliwa, a następnie wypełnienie ubytku plombą dentystyczną. Wielu osobom zależy na leczeniu próchnicy u dzieci bez borowania (jest to do pewnego stopnia możliwe poprzez lapisowanie zębów). Jednak w przypadku bardziej zaawansowanego stadium choroby samodzielna remineralizacja szkliwa jest niemożliwa. To do lekarza należy decyzja, która metoda leczenia będzie najlepszym wyborem w danym przypadku.
Próchnica u dzieci – jak zapobiegać?
Profilaktyka próchnicy u dzieci w wieku przedszkolnym pozwoli Twojemu maluchowi na cieszenie się zdrowiem i dobrym samopoczuciem przez całe życie – dobre nawyki pozostaną z nim bowiem na zawsze! Głównym elementem, który umożliwia zapobieganie próchnicy u dzieci, jest dbanie o odpowiednią higienę jamy ustnej. Ważne jest tu przede wszystkim to, aby rodzic sam mył zęby wystarczająco często i w prawidłowy sposób. Dziecko podświadomie skopiuje bowiem Twoje nawyki – zarówno te dobre, jak i złe.
Jeszcze przed pojawieniem się pierwszych ząbków warto codziennie rano i wieczorem wykonywać delikatny masaż dziąseł przy pomocy wilgotnego gazika lub silikonowej nakładki na palec, tak aby przyzwyczaić maluszka do codziennego mycia zębów. Wraz z upływem czasu, koniecznie wyposaż go w szczoteczkę, pastę do zębów i płyn do płukania jamy ustnej. Wszystkie niezbędne produkty dentystyczne dla dzieci znajdziesz u nas.
Pamiętaj również, że do około 8. roku życia dzieci nie posiadają wystarczających umiejętności motorycznych do tego, aby wyszczotkować każdy ząb w odpowiedni sposób. Dlatego do tego czasu poprawiaj po nich tę czynność. Być może warto skonsultować ze stomatologiem zasadność wykonania u dziecka lakowania zębów, które znaczenie zmniejsza ryzyko rozwoju próchnicy.
Poza utrzymywaniem odpowiedniej higieny jamy ustnej, bardzo ważne jest też zmienienie złych nawyków żywieniowych dziecka. Należy zaprzestać ciągłego karmienia go niezdrowymi przekąskami, takimi jak ciasteczka, słodycze czy słodkie napoje. W przypadku niemowlaków ważne jest jak najszybsze przyzwyczajenie do picia z normalnego kubka (bez dzióbka) oraz zabieranie butelki, gdy maluch zasypia.
Zobacz także >> białe dziąsła u niemowlaka - co oznaczają?
Te praktyczne wskazówki odnośnie tego, jak powinna wyglądać profilaktyka próchnicy u dzieci w wieku przedszkolnym, z pewnością pomogą Ci zapobiec temu powszechnemu problemowi u swojego malucha. Pamiętaj, że do czasu, aż dziecko osiągnie pełną samodzielność, to Ty jesteś odpowiedzialny za jego higienę i nawyki żywieniowe. Również Ty jesteś więc w stanie zapobiec próchnicy u swojej córki lub syna, lub nie dopuścić do nawrotu choroby!
Sprawdź jaką wybrać szczoteczkę elektryczną dla dziewczynki
Bibliografia:
Sukumaran Anil, Pradeep S. Anand, Early Childhood Caries: Prevalence, Risk Factors, and Prevention, 2017
American Academy of Pediatric Dentistry, Policy on Early Childhood Caries (ECC): Classifications, Consequences, and Preventive Strategies, 2020
Canadian Dental Association, Early Childhood Caries, 2010
Jing Zou, Qin Du, Lihong Ge, Jun Wang, Xiaojing Wang, Yuqing Li, Guangtai Song, Wei Zhao, Xu Chen, Beizhan Jiang, Yufeng Mei, Yang Huang, Shuli Deng, Hongmei Zhang, Yanhong Li, Xuedong Zhou, Expert consensus on early childhood caries management, 2022
